Sản xuất lạc hiệu quả thích ứng biến đổi khí hậu

Các xã Cam Thành, Cam Tuyền là vùng sản xuất lạc trọng điểm của huyện Cam Lộ (Quảng Trị) với diện tích 521 ha, chiếm hơn 50% diện tích có thể sản xuất lạc toàn huyện. Mặc dù đây là cây trồng chủ lực, mang lại nguồn thu nhập cao cho người dân, nhưng do thiếu nước nên lạc chủ yếu sản xuất vụ đông xuân tưới nhờ trời, vụ hè thu chỉ trồng được khoảng 20 ha nơi có nước tưới, diện tích còn lại bỏ hoang. Để phát triển sinh kế bền vững trong điều kiện biến đổi khí hậu, hạn hán ngày một gia tăng, trong những năm qua, huyện Cam Lộ đã thí điểm tổ chức khá thành công các công thức thâm canh tiên tiến, tổ chức sản xuất lạc giống vụ hè thu, chủ động nguồn giống có chất lượng trên địa bàn; chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế vùng lạc.

Trồng lạc xen ngô, sắn vụ đông xuân tại thôn Bắc Bình, xã Cam Tuyền, huyện Cam Lộ

Anh Hoàng Liên Sơn, Chủ tịch UBND xã Cam Tuyền cho biết: “Toàn xã Cam Tuyền có 221 ha đất sản xuất lạc. Trước đây, bà con nông dân chỉ sản xuất lạc vụ đông xuân rồi bỏ hoang do thiếu nước tưới, năng suất lạc khoảng 15 tạ/ha, hiệu quả kinh tế thấp. Nhờ áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, người dân đã chọn những vùng đất cao mùa hè thiếu nước để trồng lạc xen sắn nhằm tăng độ che phủ thực vật cho đất, giảm lượng nước bốc hơi và hạn chế sâu bệnh; ở vùng có điều kiện tưới thì tổ chức trồng lạc thịt vụ đông xuân, lạc giống vụ hè thu và ngô vụ thu đông. Đặc biệt, dự án “Thôn ứng dụng khoa học và công nghệ” ở thôn Bắc Bình đã ứng dụng kỹ thuật trồng lạc thịt thâm canh có phủ bạt ni lông vụ đông xuân, sản xuất lạc giống vụ hè thu sử dụng phương pháp tưới rãnh cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với đối chứng. Đây là những mô hình kinh tế rất hiệu quả trên vùng lạc để ứng phó với tình hình khô hạn, kể cả những vùng sản xuất lúa cạn cũng có thể áp dụng được các công thức này”.

Trong tình hình hạn hán ngày càng gay gắt, đặc biệt trên vùng đất lạc do thiếu nước tưới cộng với gió Lào khô nóng, lượng nước bốc hơi lớn, việc một số người dân ứng dụng mô hình trồng lạc xen sắn ngay từ vụ đông xuân bước đầu mang lại hiệu quả. Qua khảo sát cho thấy năng suất lạc ở mô hình này đạt khoảng 25 tạ/ha, sắn đạt khoảng 30 tấn/ha, tổng cộng thu nhập từ lạc và sắn đạt 80- 90 triệu đồng/ha. Bên cạnh đó, một số diện tích lúa cạn được chuyển đổi trồng lạc thịt vụ đông xuân, lạc giống vụ hè thu và ngô vụ thu đông cho thu nhập rất cao, đạt 200 triệu đồng/ha. Tuy nhiên, do chưa có quy trình, biện pháp kỹ thuật sản xuất cụ thể, việc bổ sung phân hữu cơ vi sinh để cải tạo tăng độ phì đất chưa được quan tâm; chưa có các cơ chế chính sách về tiêu thụ sản phẩm nên sản xuất lạc không ổn định. Vì vậy, để giúp người dân phát triển sinh kế bền vững, cụ thể là trồng lạc cho năng suất cao và đảm bảo ổn định sản xuất cần tăng cường hiểu biết và nhận thức về tầm quan trọng cũng như năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu của cộng đồng và chính quyền địa phương; xây dựng mô hình ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước nhằm hạn chế tác hại của hạn hán, chống suy thoái đất; tổ chức các mối liên kết chế biến và tiêu thụ sản phẩm, ổn định đầu ra cho nông sản, góp phần xóa đói giảm nghèo và thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Anh Phạm Viết Thanh, Phó Phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Cam Lộ cho biết: “Nhằm giải quyết những tồn tại, vướng mắc, nâng cao hiệu quả kinh tế vùng lạc, từ vụ đông xuân năm 2015-2016, huyện Cam Lộ triển khai thực hiện dự án “Xây dựng mô hình cộng đồng quản lý, sử dụng hiệu quả- bền vững tài nguyên đất, nước để sản xuất lạc hiệu quả thích ứng biến đổi khí hậu” trên diện tích 20 ha tại các thôn Quật Xá, xã Cam Thành và thôn An Mỹ, xã Cam Tuyền, do Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) tài trợ, thời gian thực hiện 30 tháng. Theo đó, dự án sẽ xây dựng các mô hình sản xuất lạc thịt xen sắn vụ đông xuân ở vùng đất cao không có khả năng tưới; mô hình lạc thịt vụ đông xuân- lạc giống nguyên chủng vụ hè thu- ngô vụ thu đông; mô hình sản xuất phân hữu cơ; tổng kết, đánh giá rút ra bài học kinh nghiệm, tư liệu hóa tài liệu kỹ thuật…, làm cơ sở để cho địa phương nâng cấp, mở rộng và thúc đẩy hình thành chính sách hỗ trợ sản xuất lạc bền vững. Đồng thời, lãnh đạo huyện cũng xúc tiến việc liên kết với các đơn vị kinh doanh như: Sở Nông nghiệp &PTNT Quảng Trị; Nhà máy chế biến tinh dầu lạc của Công ty TNHH MTV Từ Phong; Nhà máy chế biến tinh bột sắn của Công ty chế biến tinh bột sắn An Thái đóng trên địa bàn huyện Cam Lộ để ký kết các hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho người dân”.

Thông qua dự án này sẽ làm thay đổi tập quán canh tác của người dân từ chỗ sản xuất lạc một vụ đông xuân thụ động chuyển sang sản xuất chủ động, áp dụng các kỹ thuật tiến bộ trong sản xuất ứng phó được với rét đậm, rét hại, hạn hán, sản xuất đa dạng hơn, góp phần làm tăng thu nhập và xoá đói giảm nghèo cho nông dân.

Baoquangtri.vn