Nông dân Quảng Trị trong cách mạng tháng Tám

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những trang sử chói lọi, là mốc son vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Với lòng yêu nước cháy bỏng, tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất; dưới sự lãnh đạo của Đảng, nông dân Quảng Trị đoàn kết một lòng cùng cả tỉnh, cả nước nhất tề nổi dậy làm nên cuộc cách mạng long trời, lở đất, giành chính quyền về tay nhân dân.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quần chúng nhân dân tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa (Ảnh Tư liệu)

Tháng 6 năm 1945, nhận được Chỉ thị Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, Tỉnh ủy Quảng Trị họp bàn thống nhất đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giải thích cho các tầng lớp nhân dân hiểu rõ âm mưu của giặc Nhật. Ở khắp thôn xóm, nhiều cuộc mít tinh, hội họp của các Hội cứu quốc được tổ chức để nghe các đội tuyên truyền xung phong của Ủy ban Mặt trận Việt Minh tỉnh diễn thuyết tố cáo tội ác của phát xít Nhật, vạch mặt chính phủ bù nhìn Bảo Đại - Trần Trọng Kim, phát động phong trào toàn dân luyện tập quân sự, rèn đúc vũ khí, phát triển lực lượng quần chúng cách mạng.

Sau hàng chục năm sống dưới ách thống trị của Nhật - Pháp và tay sai phản động, cũng như nông dân cả nước, nông dân Quảng Trị rất hăng hái rèn đúc vũ khí (gươm, giáo, mác), phát triển lực lượng, luyện tập quân sự chờ thời cơ nổi dậy. Nhiều nơi ở nông thôn đã hình thành các làng tự quản. Hội Nông dân cứu quốc tập trung tổ chức các đội tự vệ, luyện tập ngày đêm, xây dựng các khu căn cứ vững mạnh như: Cùa (Cam Lộ), Quảng Xá, Thủy Ba (Vĩnh Linh), Trường Sanh (Hải Lăng)… Hàng ngàn quần chúng tham gia Việt Minh, nổi dậy làm chủ nhiều nơi. Chính quyền địch hoàn toàn bị tê liệt.

Ngày 18/8/1945, Hội nghị toàn tỉnh diễn ra tại làng Phước Lễ - Khu giải phóng Triệu Phong. Sau khi nghe lệnh Khởi nghĩa của Trung ương và đánh giá phong trào quần chúng trong tỉnh, tình hình chính trị địa phương, hội nghị dự định ngày Tổng khởi nghĩa toàn tỉnh từ ngày 21 đến ngày 25/8/1945. Thực hiện chủ trương của Ủy ban khởi nghĩa tỉnh, các hội viên Hội Nông dân cứu quốc truyền lệnh chuẩn bị khởi nghĩa đến nông dân khắp nơi và kêu gọi đóng góp của, công ủng hộ cách mạng. Nông dân vùng đồng bằng đóng góp lúa, gạo, khoai, sắn; vùng biển đóng góp cá, mắm; vùng giáp ranh góp củi, chè xanh; vùng ven đô cho mượn soong, nồi, chén, dĩa. Chị em phụ nữ ngày đêm may Cờ đỏ sao vàng, băng cờ, khẩu hiệu. Dưới sự chỉ đạo của các chi bộ Đảng, Hội Nông dân cứu quốc cùng các Hội đoàn thể bàn bạc thống nhất, lên kế hoạch chờ lệnh khởi nghĩa. Chỉ trong 3 ngày, công tác chuẩn bị đã chu tất. Mọi người ai nấy đều trong tư thế sẵn sàng chờ lệnh nổi dậy.

Trước khí thế bừng bừng cách mạng của quần chúng nhân dân, chiều ngày 22/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh phát lệnh khởi nghĩa. 19 giờ ngày 22/8/1945, ba đại đội tự vệ vũ trang cùng với nông dân tiến vào thị xã Quảng Trị biểu tình tuần hành thị uy chính trị. Đoàn biểu tỉnh vừa đi vừa hô vang các khẩu hiệu: “Đánh đổ chính quyền bù nhìn Trần Trọng Kim – Bảo Đại”, “Thành lập chính quyền nhân dân cách mạng”. Đoàn biểu tình đi đến đâu, nhân dân vui mừng hưởng ứng và gia nhập vào hàng ngũ, làm cho đoàn mỗi lúc một đông hơn với khí thế dũng mạnh.

1 giờ sáng ngày 23/8/1945, các đơn vị vũ trang đột nhập thị xã, chiếm lĩnh tất cả các vị trí quan trọng. Các lực lượng biểu tình thị uy chính trị từ các hướng cũng rầm rộ tiến vào thị xã Quảng Trị. Lực lượng vũ trang và lực lượng chính trị đã sẵn sàng trong tư thế chiến đấu. Đến 4 giờ sáng, mọi lực lượng cách mạng đã vào hết trong thị xã, tập kết đúng nơi quy định. Ủy ban khởi nghĩa tỉnh lệnh cho toàn bộ các đơn vị chuyển sang biểu tình thị uy. Cả thị xã Quảng Trị lúc này là một biển người, với một rừng cờ, khẩu hiệu kéo đến từ các ngã đường trong khí thế hùng dũng, hiên ngang, tiếng trống, tiếng mỏ vang rền như sấm dậy.

Đúng 5 giờ sáng ngày 23/8/1945, thay mặt Ủy ban khởi nghĩa tỉnh, đồng chí Trần Hữu Dực đã bước lên tầng trên Dinh tỉnh trưởng (Tòa công sứ Pháp) hạ cờ “quẻ ly”, lá cờ đỏ sao vàng được kéo lên tung bay kiêu hãnh. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Quảng Trị thắng lợi nhanh chóng, góp phần cùng cả nước làm nên thành công rực rỡ của cách mạng tháng Tám.

Thắng lợi của cách mạng Tháng 8 năm 1945 đã đưa người nông dân từ thân phận nô lệ lên địa vị làm chủ đất nước, làm chủ cuộc đời. Ngược dòng lịch sử trở về những tháng năm đầy gian khổ và hào hùng ấy để mỗi cán bộ, hội viên nông dân chúng ta hôm nay càng nhân lên niềm tự hào về truyền thống yêu nước, đoàn kết, tinh thần tự tôn dân tộc; giữ vững niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng; hăng hái thi đua sản xuất kinh doanh, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững, góp phần xây dựng quê hương Quảng Trị ngày càng giàu đẹp, cùng cả nước vững bước trên con đường đổi mới, hội nhập và phát triển./.

Quang Nguyên